واکاوی تاریخی کار و زندگی از دوره صنعتی تا انقلاب هوش مصنوعی: چارچوبی تحلیلی برای آینده‌نگری در منابع انسانی
کد مقاله : 1544-ICM (R1)
نویسندگان
اسداله گنجعلی، مجتبی علویان *
دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)
چکیده مقاله
رابطه کار و زندگی همواره تحت تأثیر تحولات اقتصادی، اجتماعی و فناورانه دچار دگرگونی شده است؛ اما ورود فناوری‌های دیجیتال و به‌ویژه هوش مصنوعی این تغییرات را شتاب بخشیده و مرزهای سنتی کار و زندگی را دوباره تعریف کرده است. هدف این پژوهش، واکاوی تاریخی تحول کار و زندگی از دوره صنعتی تا عصر هوش مصنوعی و ارائه یک چارچوب تحلیلی آینده‌نگر برای مدیریت منابع انسانی است. این پژوهش با روش تحلیلی–تاریخی و مرور نظام‌مند ادبیات انجام شد. ابتدا پنج دوره تاریخی اصلی شامل: دوران باستان، قرون وسطی، انقلاب صنعتی، قرن بیستم و عصر دیجیتال بررسی شدند و سپس یافته‌ها در قالب سه نیروی تحول سنتز گردیدند. نتایج نشان می‌دهد که نیروی ساختاری- تاریخی از طریق ساختار اقتصادی، فناوری‌های پیشران، الگوی سازماندهی کار و هنجارهای اجتماعی، بستر کلان شکل‌گیری رابطه کار و زندگی را فراهم کرده است. نیروی سازمانی- نهادی با ساز و کارهای حمایتی کارکنان، فرهنگ کاری و معماری مشاغل و وظایف، کیفیت تجربه کار و زندگی را تعیین کرده و نقش واسطه‌ای میان تاریخ و فناوری دارد. در نهایت، نیروی فناورانه - هوشمند به‌ویژه هوش مصنوعی، با خودکارسازی، افزایش توانمندی انسان، مدیریت الگوریتمی و افزایش نیاز به رفاه دیجیتال، مسیر جدیدی برای شکل‌گیری مرزهای کار و زندگی ایجاد کرده است. بر اساس این نتایج، پژوهش حاضر چارچوبی است که می‌تواند برای تحلیل گذشته، مدیریت چالش‌های امروز و آینده‌پژوهی منابع انسانی مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه ها
تعادل کار و زندگی، انقلاب هوش مصنوعی، تحول تاریخی کار، مدیریت منابع انسانی آینده‌نگر
وضعیت: پذیرفته شده