| از پسماند تا ارزش: چارچوب ICBM برای یکپارچهسازی زیستفناوری، پلیمرهای هوشمند و سیاستگذاری در مدیریت پسماندهای پلاستیکی |
| کد مقاله : 1484-ICM |
| نویسندگان |
|
فرحناز آسترکی *1، محمد حسن جعفری صیادی2 1فارغ التحصیل مهندسی آب و خاک دانشگاه پیامنور 2استادیار گروه کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه پیام نور |
| چکیده مقاله |
| بحران جهانی پسماندهای پلاستیکی چالشی جدی برای پایداری محیطزیست به شمار میرود. تولید انبوه، نرخ پایین بازیافت و انباشت میکروپلاستیکها در اکوسیستمها از عوامل تشدیدکننده این بحران هستند. این مقاله با مرور پیشرفتهای اخیر در حوزه زیستفناوری، پلیمرهای هوشمند و سازوکارهای سیاستی، به تحلیل راهکارهای گذار به مدیریت چرخهای پسماندهای پلاستیکی میپردازد. دستاوردهای مهندسی آنزیمها—از جمله هیدرولازهای بهبودیافته PET نظیر FAST-PETase—کارایی کاتالیتیکی بالا و توانایی تجزیه در دماهای پایین را نشان دادهاند. همزمان با این پیشرفتها، توسعه پلیمرهای هوشمند زیستپایه امکان طراحی موادی با قابلیت تخریب کنترلشده را فراهم کرده است. با وجود این دستاوردها، محدودیتهای مقیاسپذیری، هزینههای بالا و فقدان چارچوبهای نظارتی یکپارچه همچنان از چالشهای اصلی در مسیر بهکارگیری گسترده این فناوریها محسوب میشوند. این مقاله با ارائه «مدل یکپارچه زیستاقتصاد چرخهای» (ICBM)، که سه رکن فناوریهای پیشرفته زیستفرآیندی، طراحی مواد نسل جدید و نظامهای حکمرانی را یکپارچه میسازد، به دنبال ارائه راهکاری سیستممحور برای رفع این چالشهاست. این مدل بهویژه برای کشورهایی مانند ایران، که علیرغم برخورداری از ظرفیت علمی با محدودیتهای زیرساختی و سیاستی روبهرو هستند، اهمیت زیادی دارد. پژوهش حاضر چارچوبی راهبردی برای هدایت تحقیقات آینده، توسعه صنعتی و سیاستگذاری در مسیر استقرار اقتصاد چرخهای پلاستیک ارائه میدهد. |
| کلیدواژه ها |
| مدیریت پسماندهای پلاستیکی؛ زیستاقتصاد چرخهای؛ پلیمرهای زیستتخریبپذیر؛ مهندسی آنزیم؛ مسئولیت توسعهیافته تولیدکننده |
| وضعیت: پذیرفته شده |