ساختاربخشی مجدد به ابعاد آینده اندیشی استراتژیک در محیط ووکا برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط
کد مقاله : 1465-ICM
نویسندگان
محمدسجاد علی‌محمدی *1، محمد جوادی2
1دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران
2دانشگاه تربیت مدرس/ تهران/ ایران
چکیده مقاله
در محیط پرتلاطم ووکا (نوسان‌پذیری، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام)، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به دلیل محدودیت منابع، در معرض آسیب‌پذیری بالایی قرار دارند. آینده‌اندیشی استراتژیک به عنوان یک قابلیت پویا، امکان شناسایی زودهنگام تغییرات، کاوش سناریوهای آینده و تدوین استراتژی‌های پیش‌گیرانه را فراهم می‌کند. پژوهش حاضر از نوع نظری-توسعه‌ای و با روش مرور نظام‌مند ادبیات (بر اساس راهنمای PRISMA2020 ) انجام شد. جستجو در پایگاه‌های اسکوپوس ، وب آو ساینس ، پروکوئست ، امرالد و ساینس‌دایرکت از سال ۲۰۱۵ تا نوامبر ۲۰۲۵ صورت گرفت و پس از غربالگری چهار مرحله‌ای، ۸۷ مقاله نهایی با روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار (با نرم‌افزار MAXQDA2024 ) تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که ابعاد کلاسیک آینده‌اندیشی (مانند مدل روهربک ۲۰۱۱) برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نیاز به ساده‌سازی دارند. پژوهش با استخراج و تلفیق ابعاد موجود، مدل مفهومی سه‌بعدی جدیدی پیشنهاد کرد که شامل «استفاده از ظرفیت اطلاعاتی و رویکرد انطباقی»، «پیچیدگی روش‌ها و ساختار سازمانی» و «افراد و شبکه‌ها و فرهنگ آینده‌نگری» است. رویکرد انطباقی به عنوان بعد نوآورانه، بر تنظیم پویای ساختار، بهره‌برداری از منابع مازاد و یادگیری سازمانی در شرایط بحرانی تأکید دارد. این مدل می‌تواند تاب‌آوری و نوآوری کسب‌وکارهای کوچک و متوسط را در محیط ووکا تقویت کند و خلأ پژوهشی موجود در ساده‌سازی مدل‌های بلوغ برای این بنگاه‌ها را پر نماید. پیشنهادهای پژوهشی شامل آزمون تجربی مدل در کسب‌وکارهای ایرانی و بررسی نقش متغیرهای بومی مانند تحریم‌های اقتصادی است.
کلیدواژه ها
آینده‌اندیشی استراتژیک، محیط ووکا، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط
وضعیت: پذیرفته شده